Çin Halk Cumhuriyeti, ender toprak elementleri tedariki konusunda stratejik bir atak yaparak bu elementleri ihraç eden şirketler için lisans mecburiliği uygulamasına geçiyor. Bu karar, daha evvel Çin’e ağır ambargolar uygulayan ABD için önemli bir tedarik krizi riski oluşturuyor. Çin, global az toprak elementlerinin yaklaşık yüzde 90’ını üretiyor ve bu elementler çağdaş teknolojide kritik değere sahip.

Çin, kritik bir karara imza attı

Pekin idaresinin uygulamaya koyduğu yeni lisanslama sistemi, ender elementlerden üretilen eserlerin ihracatını da denetim altına alıyor. Bu durum, bilhassa yarı iletken bölümünün devleri olan TSMC, Intel ve Samsung üzere şirketleri zora sokuyor. Zira ender toprak elementleri, yarı iletken üretiminde kullanılan litografi ve yüzey parlatma üzere kilit süreçlerde hayati rol oynuyor.

Çin’in yeni düzenlemeleri bu şirketlerin yurt dışına satış yapmadan evvel ihracat lisansı almasını zarurî hale getiriyor. Çin daha evvel kendi topraklarında çıkarılan ender elementlerin askeri alanlarda kullanılmasını engelleme teşebbüsü başlatmıştı. Artık ise direkt ABD yapay zekâ bölümünü maksat aldığı belirtiliyor. Kelam konusu kısıtlamaların 8 Kasım prestijiyle yürürlüğe girmesi bekleniyor.

Bu gelişme, yalnızca yonga dökümcülerini değil, birebir vakitte NVIDIA, AMD ve Apple üzere yonga dizayncısı firmaları da direkt etkileyecek. Bu şirketler, üretimlerinin büyük kısmında TSMC’nin ileri seviye çiplerine bağımlı durumda.

Ayrıca Çin’in yeni siyaseti, yonga döküm ekipmanları tedarik eden ASML ve Tokyo Electron üzere global tedarikçileri de baskı altına alıyor. Çin, bu adımla birlikte ender element kozunu ABD’ye karşı kullanmaya başlıyor.